Semaglutide

DE ZOVEELSTE BELOFTEVOLLE FARMACOLOGISCHE SLANKMAKER

Er zit een nieuw afslankmedicijn in de pijplijn, en de verwachtingen zijn hooggespannen. Het nieuwe middel heet semaglutide, het komt uit de laboratoria van Novo Nordisk, en volgens een gesponsord onderzoek dat Britse onderzoekers een paar weken geleden publiceerden verliezen dikke diabeten in een paar maanden tijd vijf kilo vet als ze wekelijks een milligram van het wondermiddel injecteren.

Ja, je leest het goed. Een milligram per week. Da’s erg weinig. Het lichaam breekt semaglutide bijzonder langzaam af. Zo langzaam, dat Novo Nordisk volgens geruchten ook werkt aan een versie van het nieuwe middel die je kunt slikken.

In de voorhoede van de farmacologisch ondersteunde bodybuilding volgen de goeroes, vloggers en bloggers de ontwikkelingen rond semaglutide met bijzondere interesse. Dat komt onder meer omdat semaglutide behoort tot een vrij nieuwe categorie middelen, waarvan ondergrondse dopingexperts hopen dat ze tijdens de bulk, of langdurige kuren met insuline de groei van de vetmassa helpen beperken.

Novo Nordisk heeft semaglutide uiteraard met een heel ander oogmerk ontwikkeld. Het bedrijf denkt dat semaglutide een interessant diabetesmedicijn is. Bij diabeten die, meestal door overgewicht, niet goed meer op hun insuline reageren, kan semaglutide misschien de werking van insuline verbeteren. Het middel kan bij betrekkelijk gezonde diabeten misschien insuline vervangen. Of semaglutide al die beloften ook echt gaat waarmaken moet blijken uit de trials die nu lopen.

Maagdarmhormonen  

Semaglutide is een versleutelde versie van GLP-1, een hormoon dat vrijkomt in je maag en darmen als je voedsel verteert. Het maakt cellen gevoeliger voor insuline, laat de alvleesklier meer insuline produceren en remt in de hersenen het hongergevoel. Al die dingen doet semaglutide dus ook, en zelfs opmerkelijk goed. Neem nou het remmen van het hongergevoel. De Britse onderzoekers die we zojuist noemden ontdekten dat hun proefpersonen spontaan een kwart minder aten toen ze semaglutide gebruikten. Geen wonder dat ze in drie maanden, zonder dieet of extra beweging, vijf kilo verloren. “Dat was wel heel opvallend”, vertelde John Blundel, één van de onderzoekers, opgetogen. “Bij farmacologische afslankmiddelen verlies je zoveel kilo’s op z’n best in een half jaar.” Praktisch alle kilo’s die de proefpersonen verloren bestonden bovendien uit lichaamsvet, en niet uit spiermassa. Dat komt waarschijnlijk doordat semaglutide vooral de spieren gevoeliger maakt voor insuline.

Er zijn al een paar op GLP-1 gebaseerde middelen op de markt, en ook die veroorzaken gewichtsverlies. Eén van die middelen is liraglutide. Gebruikers van liraglutide verliezen in een jaar ongeveer zes kilo, volgens studies die de producent heeft laten verrichten. Dat gewichtsverlies is niet zo groot als dat van semaglutide, maar het was voor aan handjevol chemische bodybuilders groot genoeg om te gaan experimenteren. Daarbij is het gebleven. Aangeslagen is liraglutide niet. Dat zou wel eens te maken kunnen hebben met de bijwerkingen van het middel. Bijna de helft van de gebruikers van GLP-1-agonisten krijgt te maken met misselijkheid, overgeven en diarree. Die bijwerkingen wegen waarschijnlijk niet op tegen de gewenste effecten.

Of dat bij semaglutide anders zal zijn? Als je afgaat op de juichende berichten zou je zeggen van wel. Volgens de media zou semaglutide wel eens ‘het’ middel kunnen zijn waarmee we eindelijk de obesitasepidemie aan banden kunnen leggen. Of dat echt zo is, dat vragen we ons af. Over semaglutide weten we weliswaar nog niet erg veel, maar de recente geschiedenis van de farmacologische afslankmiddelen kennen we wel. En die geeft geen aanleiding tot optimisme. De geschiedenis van de farmacologische slankmakers is een opeenstapeling van medische fiasco’s, waarvoor duizenden onfortuinlijke gebruikers met hun gezondheid hebben moeten betalen.

De afgang van de afslankmedicijnen

In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw zette het farmabedrijf Servier bijvoorbeeld de amfetamine dexfenfluramine op de markt. Kranten en magazines schreven dat door de komst van dit nieuwe en veilige middel niemand meer met overgewicht hoefde rond te lopen. Dexfenfluramine was een opgezuiverde variant van een andere slankmakende amfetamine die toen goed verkocht, fenfluramine. Fenfluramine was op de markt als Ponderal, dexfenfluramine als Isomeride. Maar het gewichtsverlies van beide middelen stelde in de praktijk teleur.

Daarom duurde het niet lang of afslankklinieken en artsen gingen dexfenfluramine en fenfluramine combineren met een weer andere amfetamine, phentermine. De dexfen-phen-cocktail en de fen-phen-cocktail werden wereldwijd razend populair. In de Verenigde Staten alleen al gebruikten zes miljoen overgewichtigen ze. Aan het feest kwam een einde toen in 1997 artsen van de bekende Mayo Clinic alarm sloegen toen gebruikers een zeldzame afwijking aan hun hartkleppen kregen, en bovendien vitale bloedvaten in hun longen beschadigden.

In allerijl haalden de producenten hun slankmakende en ‘veilige’ amfetamines van de markt, maar het leed was al geschied. Als je afgaat op alle rechtszaken die daarna tegen farmaceutische bedrijven zijn aangespannen hadden zo’n 63.000 Amerikaanse patiënten gezondheidsschade opgelopen. De producenten moesten zo’n vier miljard dollar aan schadevergoeding uitkeren. Hoe dat precies zat in Nederland is voor zover we weten nooit goed uitgezocht.

Na het debacle met fenfluramine en dexfenfluramine kwam in Nederland in 2001 het eetlustremmende afslankmiddel sibutramine op de markt. Het middel was omstreden, want het verhoogde de bloeddruk. Om die reden kwam sibutramine in de Verenigde Staten niet op de markt, maar in Europa maakten de experts een andere afweging. Toen een paar jaar later duidelijk werd dat sibutramine ook de kans op beroertes en hartaanvallen verhoogde, verdween sibutramine ook hier van het toneel.

Je zou verwachten dat na zoveel mislukkingen de farmabedrijven wat voorzichter werden met het introduceren van nieuwe afslankmiddelen, maar dat was niet het geval. In 2007 lanceerde Sanofi-Aventis het afslankmiddel rimonabant. En ook dat werd een flop. Een jaar later ging rimonabant alweer uit productie omdat opvallend veel gebruikers depressief - en soms zelfs suïcidaal - werden.

En nu hebben we dan alweer een nieuwe afslankster aan het firmament: semaglutide. En hoewel alles wat je daarover kunt lezen positief is, hebben wij er een hard hoofd in. Alle op GLP-1 gebaseerde diabetesmedicijnen die tot nu toe op de markt zijn gekomen, zoals liraglutide, hebben serieuze bijwerkingen. Misselijkheid, overgeven en buikpijn zijn nog tot daaraan toe, maar de middelen verhogen ook de kans op galstenen, een ontsteking van de galblaas en een potentieel dodelijke ontsteking van de alvleesklier. Er zijn bovendien aanwijzingen dat ze bij vrouwen misschien de kans op borstkanker verhogen.

Het is nog te vroeg om met zekerheid te zeggen of semaglutide ook een plaatsje zal krijgen in de flatergalerij van het chemische gewichtsverlies. Maar het zou zomaar kunnen.

Tekst: Eigenkracht.nl