Dood door DNP | Een wasbord of je leven

Ongeveer een jaar geleden overleed Mike Aalbers. Aalbers, een 26-jarige HBO-student uit het oosten van Nederland, deed aan karate deed en trainde met gewichten, maar worstelde al jaren met zijn gewicht. Hij dacht dat DNP hem kon helpen aan een six-pack, en dat het met de gevaren van DNP wel meeviel. Het pakte anders uit.

William Llewellyn, de samensteller van de Anabolics-encyclopedieën, omschreef 2,4-dinitrophenol, zoals DNP officieel heet, als “het allerlinkste spul dat je in mijn boek kunt vinden en anabolengoeroe Jason Blaha noemt DNP “de dodelijkste drug in bodybuilding”. Mike Aalbers kende de reputatie van DNP, maar liet zich daardoor niet weerhouden. Via een Chinese website bestelde hij een partij DNP-poeder. “Ik dacht direct: dat is toch niet te vertrouwen?”, vertelde zijn vriendin in een interview met het Algemeen Dagblad. “Maar Mike zei dat hij zich goed had ingelezen. Er kon niks misgaan.”

Het ging dus wel mis. Aalbers’ lichaamstemperatuur liep na een paar weken DNP zo hoog op dat hij moest worden opgenomen in het ziekenhuis. Artsen deden hun best om zijn lichaam af te koelen, maar konden de processen in zijn lichaam niet meer stopzetten. De cellen in de hartspier van Aalbers waren door oververhitting zo ernstig beschadigd dat ze niet meer functioneerden.

Sterfgevallen

De dood van Mike Aalbers staat niet op zichzelf. In 2011 telden toxicologen in kranten en wetenschappelijke artikelen al een kleine zeventig recente gevallen van fitnessfanaten, bodybuilders en afslankers die stierven door DNP. Hoeveel doden er na 2011 zijn gevallen is niet precies bekend, maar het zouden er wel eens honderden kunnen zijn.

DNP is geen nieuw middel. In de jaren dertig van de vorige eeuw ontdekte de Amerikaanse farmacoloog Maurice Tainter dat dikke mensen een halve tot anderhalve kilo per week konden afvallen als ze elke dag zo’n 200 milligram DNP slikten. Tainter was met het middel gaan experimenteren nadat hij had gelezen over ongewenst gewichtsverlies onder Franse arbeiders in fabrieken die explosieven fabriceerden. Bedrijfsartsen hadden ontdekt dat die gevallen werden veroorzaakt door een stof die vrijkwam bij de productie van springstoffen als dynamiet, en die arbeiders inademden. Die stof was DNP.

DNP saboteert in de cellen van ons lichaam de omzetting van voedingsstoffen in energie, weten we nu. Normaliter slaan de cellen die energie op in de vorm van energiemoleculen, maar door DNP lukt dat niet meer. In plaats daarvan komt de energie uit de voeding in de vorm van warmte vrij. DNP-gebruikers in de sport hebben niet alleen veel last van de warmte, maar voelen zich vaak ook ronduit slecht en futloos. Intensief trainen is er niet meer bij. Maar goed, tegelijkertijd verliezen ze ook snel lichaamsvet.

Dat effect vond Maurice Tainter uiterst interessant. Gecontroleerde toediening van DNP zou dikke mensen wel eens slank kunnen maken, bedacht hij toen hij hoorde over de Franse ontdekkingen. En hij kreeg gelijk. DNP werkte nog beter dan het schildklierhormoon waarmee artsen in de jaren dertig al proeven deden. Enkele jaren nadat Tainter zijn bevindingen publiceerde lag DNP in de winkels. In de VS, maar ook in Europa, Rusland en Azië werd DNP razend populair. 

Blindheid

Al snel bleek dat DNP bijwerkingen had. Cellen die zijn beschadigd door DNP produceren niet alleen extreem veel warmte, maar ook agressieve moleculen die alle soorten weefsels kunnen aantasten. Daarbij horen ook de kwetsbare weefsels in de ogen, ontdekten artsen vlak voor het uitbreken van de tweede wereldoorlog. Zij zagen bij duizenden DNP-gebruikers staarvorming, een vertroebeling van de ooglens. Van alle honderd DNP-gebruikers die onder begeleiding van een arts DNP gebruikten kregen er drie staar, en een flink aantal van hen werd blind. Daarnaast overleden gebruikers omdat witte bloedcellen massaal afstierven en de bloedvaten verstopten, of overleden gebruikers – zoals tientallen jaren later met Mike Aalbers zou gebeuren – omdat hun lichaamstemperatuur te hoog opliep. 

Terugkeer

Rond de tweede wereldoorlog, na politieke pressie van artsen en veel juridisch geharrewar, haalden overheden DNP van de markt. Het middel bleef echter in gebruik als onkruidbestrijder en conserveermiddel voor hout. Maar de studies van Tainter bleven aanwezig in de bibliotheek – en daar werden ze keer op keer herontdekt door waaghalzen die op zoek waren naar nieuwe afslankmiddelen. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was dat bijvoorbeeld de Amerikaanse alternatieve arts Nicholas Bachynsky, die DNP stopte in zijn afslankmedicijn Mitcal. Nadat patiënten van Bachynsky in de problemen kwamen, probeerde de Amerikaanse overheid Bachynsky te overreden te stoppen met de verkoop van DNP – maar Bachynsky weigerde. “Als je goed weet hoe je DNP moet gebruiken, is DNP veilig”, zei de arts.

Een aantal slachtoffers en een paar jaar van procedures later verdween Bachynsky  eind jaren tachtig achter de tralies. Daar ontmoette hij de beroemde en invloedrijke dopinggoeroe Dan Duchaine, die toen zijn straf uitzat voor de handel in anabolica. In gesprekken vertelde Bachynsky Duchaine wat DNP was, en na zijn vrijlating gebruikte Duchaine die kennis in zijn nieuwsbrieven en artikelen. Hij propageerde DNP als “de koning van de afslankmiddelen” – en die boodschap sloeg aan. In de 21^ste eeuw was DNP weer helemaal terug. Als afslankmiddel op de zwarte markt, welteverstaan.

O ja, ook Duchaine was van mening dat DNP een potentieel gevaarlijk middel was. Maar niet als je wist hoe je DNP moest gebruiken, vertelde hij zijn lezers. Als je een paar honderd milligram per dag slikte, en je de dosis geleidelijk opvoerde, dan was er niks aan de hand. Als je maar genoeg dronk.

Duchaine onderbouwde zijn verhaal met de wetenschappelijke artikelen van Maurice Tainter. Wat Tainter, Bachynsky en Duchaine echter over het hoofd zagen is dat DNP’s effectieve doseringen overlappen met de doseringen waarbij DNP gevaarlijk wordt, en dodelijke bijwerkingen kan veroorzaken.

Bij veel individuen wordt DNP pas dodelijk bij doseringen van meer dan een gram per dag, maar er zijn ook gevallen waarbij mensen overleden bij een dagelijkse dosis van 100 milligram. Omdat niet voorspelbaar is hoeveel DNP een lichaam kan tolereren, en omdat de effectieve doseringen zo verschrikkelijk dicht liggen bij de doseringen waarin DNP gevaarlijk wordt, is DNP levensgevaarlijk. In de wetenschappelijke artikelen uit de periode van voor de tweede wereldoorlog, waarin artsen onderzoekers de gevaren van DNP uitlegden waarom ze vonden dat DNP van de markt moest, stond dat allemaal keurig uitgelegd. Maar Bachynsky, Duchaine en al die honderden DNP-experts die op internet verkondigen dat DNP “volkomen veilig” is “als je maar precies weet wat je doet”, hadden en hebben die artikelen nooit gelezen.

En Mike Aalbers jammer genoeg ook niet.

Tekst: EigenKracht.nl