Clenbuterol? Dan kun je het wel shaken!

Door Bart Coumans en Rens van Kleij

Beste NeCeDo,
 
Ik kocht onlangs van een kennis Chinese clenbuterol. Mijn vraag is of het spul echt is. Omdat ik nog nooit clenbuterol heb gebruikt zou ik willen weten wat de effecten zijn. Ik wil snel wat vetmassa verliezen en tegelijkertijd wat meer spieren aankweken. Ik hoop op een snel antwoord. Bij voorbaat dank.
 
M.v.g, E.

Beste E.

We hebben de verpakking van je Chinese clenbuterol (zie plaatje hieronder) bekeken en het lijkt erop dat het echte Chinese clenbuterol is. Zekerheid kunnen we je echter niet geven. Zoals je wel zult weten zijn veel van de middelen op de illegale markt vervalst. Sommige vervalsingen zijn zo goed dat de fabrikant het verschil niet eens kan zien.

Chinese clenbuterol

Hoewel clenbuterol in Nederland geen geregistreerd geneesmiddel is wordt het in andere landen, zoals China gewoon voorgeschreven. Over clenbuterol worden soms de meest fantastische verhalen verteld: “Je spiermassa neemt toe, je vetmassa vermindert - en dat allemaal zonder dat je vocht vasthoudt. Bijwerkingen? Die zijn er niet, want clenbuterol is geen hormoon. In 4 weken tijd, 5 kilo spiermassa aankomen en tegelijk 5 kilo vet verliezen? Is clenbuterol werkelijk zo’n wondermiddel? Nee, en zeker niet zonder risico’s.

Dopinglijst en clenbuterol

Sinds 1992 staat het middel clenbuterol op de dopinglijst. Toen was dat nog de lijst van het IOC. Op de allernieuwste dopinglijst (januari 2004) van het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA) staat clenbuterol bij groep van anabole middelen (zie de complete lijst op: www.necedo.nl). Deze groep bestaat uit 1. de androgene anabole steroïden en 2. andere middelen met een anabole werking. Hiertoe behoren clenbuterol en zeranol. Die sporters die in aanmerking komen voor dopingcontroles zijn dus gewaarschuwd.

Clenbuterol is geen hormoon

Clenbuterol (met als chemische naam: 4-amino-α-[t-buthylaminomethyl]-3,5-dichlorobenzyl alcohol) is geen hormoon. Het is evenmin een chemische variant van een hormoon, zoals anabole steroïden van het hormoon testosteron zijn. Clenbuterol is de werkzame stof van bijvoorbeeld Spiropent®, Monores® of Broncoterol® (zie een uitgebreide lijst in de tabel). Deze stof werkt in op het autonome zenuwstelsel, dat alle automatische processen in het lichaam regelt. Het autonome zenuwstelstel zorgt er bijvoorbeeld voor dat je gaat hijgen als je inspanningen verricht, en je hartslag stijgt. Zulke dingen gaan automatisch, zonder dat je erbij hoeft na te denken.

Een bèta-2-agonist

Clenbuterol is een zogeheten ‘bèta-2-agonist’. Bèta-2-agonisten zijn een speciale groep stoffen die met elkaar gemeen hebben dat ze aangrijpen op de bèta-2-receptoren van je autonome zenuwstelsel. Bèta-2-agonisten kun je zien als rondzwervende sleutels, bèta-2-sleutels, die in je lichaam op zoek zijn naar passende bèta-2-sloten. Hebben ze eenmaal zo'n slot gevonden, dan gaat de sleutel in het slot en wordt er een keten van reacties opgestart, net zoals met anabolen. Het gaat hier echter wel om een totaal ander soort sleutels en sloten, en dus totaal andere reacties. Korgezegd, een bèta-2-agonist is een stof die de bèta-2-receptoren stimuleert.

Therapeutisch effect van bèta-2-agonisten

Clenbuterol en andere bèta-2-agonisten (stoffen zoals salbutamol en terbutaline) brengen een hele reeks effecten in je lichaam op gang. Voor medische doeleinden is het effect op je luchtwegen wel het voornaamste: de luchtwegen worden ruimer als bèta-2-sleutels passende sloten vinden. Daarom worden bèta-2-agonisten gebruikt door astmapatiënten. Bij een astma-aanval wordt, meestal door middel van een inhaler, een kleine hoeveelheid bèta-2-agonisten ingenomen waardoor de luchtwegen ruimer worden en de patiënt beter kan ademen.

Spiergroei mogelijk?

Tot op heden kan niemand je precies vertellen hoe clenbuterol de spiergroei stimuleert. Dat het de spiergroei stimuleert, is aangetoond bij dieren. Hoe dat precies gebeurt, is tot op de dag van vandaag niet geheel duidelijk.

Wel is bekend dat spieren ook beschikken over bèta-2-receptoren. Bovendien is bekend dat clenbuterol niet zozeer anabool (spieropbouwend) als wel anti-katabool is. Kennelijk gaat clenbuterol de afbraak van spiereiwitten tegen, waardoor de proefdieren uiteindelijk meer massa opbouwden. Bij proefdieren nam bij gebruik al na twee dagen de spiermassa toe. Deze toename was na 8 dagen gebruik maximaal en nam na 14 dagen alweer af. De toename in spiermassa kwam geheel voor rekening van het dikker worden van bestaande spiervezels (hypertrofie). Nogmaals: Bij dieren zijn deze effecten gevonden. Over de effecten van clenbuterol op menselijke spieren is nauwelijks tot niks bekend!

Vetreductie?

Bèta-2-agonisten reduceren je vetmassa op twee verschillende manieren. Allereerst zetten ze je natuurlijke thermostaat een paar standjes hoger. Als bèta-2-agonisten inwerken op je autonome zenuwstelsel, neemt je lichaamstemperatuur toe. Je gaat meer calorieën verbranden. Het gevolg hiervan is dat je vetmassa in verhoogd tempo wordt afgebroken. Ten tweede werkt clenbuterol ook in op andere receptoren dan de bèta-2-receptoren bijvoorbeeld de bèta-1-receptoren. Onze vetreserves beschikken over die bèta-1-sloten. Als clenbuterol op een bèta-1-receptor aanhecht, wordt de omzetting van vet gestimuleerd, waardoor de energieverbranding ook gestimuleerd wordt.

Clenbuterol, een stevig middel

Voordat je gaat denken dat clenbuterol inderdaad een wondermiddel is (een onschuldig middel voor astmapatiënten, dat de spiermassa doet toenemen en de vetmassa afbreekt) zullen we je de rest van het verhaal vertellen. Clenbuterol is geen wondermiddel maar is een stevig middel. In Nederland is het niet geregistreerd en dat geldt bijvoorbeeld ook voor de Verenigde Staten en vele andere landen. Het is niet altijd duidelijk waarom dat is, maar omdat er voldoende anti-astma middelen al zijn en clenbuterol toch tot de zware middelen behoort is registratie wellicht achterwege gelaten.

Clenbuterol is een zwaar medicijn: 100 maal zwaarder dan bijvoorbeeld het medicijn Ventolin® (met de stof salbutamol tegen astma-aanvallen). Bovendien kent clenbuterol een halfwaardetijd van maar liefst 35 uur. De ene pil Spiropent® is dus nog niet uitgewerkt, voordat je de volgende alweer slikt. De totale hoeveelheid clenbuterol die in het lichaam aanwezig is, kan hierdoor voortdurend toenemen. Het gebruik van clenbuterol kan op deze manier dus al vrij snel overgedoseerd worden.

Clenbuterol is een lomp medicijn: het doet niet alleen wat het behoort te doen, maar nog veel meer. Clenbuterol is namelijk niet alleen een bèta-2-agonist. Zoals gezegd, past het ook op bèta-1-sloten - en die bèta-1-sloten zitten niet alleen in je vetreserves, maar ook in je hersenen. We zullen je een ingewikkeld verhaal besparen, maar doordat clenbuterol zowel op je autonome zenuwstelsel als op je hersenen inwerkt, stijgt, als je clenbuterol gebruikt, je hartslag voortdurend, en gaat je hart met meer kracht het bloed de bloedbaan insturen. Je hart kan fors van slag raken.

Je hart gedraagt zich niet anders dan je andere spieren. Clenbuterol stimuleert de zenuwen in je spieren zo sterk, dat je je handen niet meer stil kan houden. Gebruikers staan daarom vaak continu te trillen (tremor) en spieren kunnen in de kramp schieten. Vergeet echter niet dat je hart ook een spier is en dus ook kan gaan trillen. Dat heet dan in jargon: een aritmie (een hart dat uit de pas loopt). Bij hoge doseringen kan het hartspierweefsel aangetast raken. Bij dieren is dit keihard aangetoond.
 
Ondertussen maakt de clenbuterol je bloedvaten steeds ruimer, waardoor het bloed steeds gemakkelijker door je lichaam gaat stromen. Ook de bloedvaten van je hart verruimen. Je rode bloedcellen krijgen steeds minder kans om hun zuurstof af te geven, terwijl je op hol geslagen hart juist meer zuurstof nodig heeft... Je hart krijgt onvoldoende zuurstof en geeft de pijp aan Maarten, het stopt met kloppen. Menige hond, konijn of rat die in het kader van een experiment clenbuterol kreeg toegediend, werd dan ook, van de één dag op de andere, dood in zijn kooi gevonden. Er zijn gevallen bekend van bodybuilders die clenbuterol namen in combinatie met diuretica en vervolgens ernstig in de problemen raakten of zelfs overleden.

Vanwege zijn specifieke chemische structuur, is clenbuterol in staat de hersen-bloed-barrière te passeren en ook in je hersenen allerlei processen op te starten. Het gevolg: hoofdpijn, zelfs migraine, duizeligheid, nervositeit, zweten, misselijkheid, slapeloosheid en psychoses.

Overwegingen

Het zal je duidelijk zijn dat de beloofde wonderbaarlijke effecten in de inleiding uiteindelijk zullen tegenvallen. Feitelijk zijn de anabole effecten bij mensen nauwelijks aangetoond, bij dieren wel maar dan in hoge doseringen. Mogelijk dat clenbuterol bijdraagt aan meer spiermassa, omdat het je lichaam stimuleert. In die zin vergelijkbaar met efedrine/efedra. Het thermogene effect is wel bekend, waardoor versnelt afvallen mogelijk is. Dit laatste wordt nog wel eens gedaan vlak voor wedstrijden. Echter, er treedt vrij snel ook gewenning op omdat het aantal receptoren snel afneemt als er veel bèta-2-agonisten in het bloed circuleren. Clenbuterol kent vele vervelende bijwerkingen en niet iedereen kan daar tegen. Bij hoge doseringen, chronisch gebruik en als je er gevoelig voor bent kan clenbuterol ernstige bijwerkingen geven. De combinatie met diuretica is zelfs uiterst gevaarlijk.

Middelen die clenbuterol bevatten:

* Broncoterol®  
* Bronchodil®  
* Cesbron®  
* Clenasma®
* Clenbumar®
* Clenbuter®  
* Contrasmina®
* Contraspasmin®  
* Monores®
* Novegam®  
* Oxyflux®
* Pharmachim®
* Prontovent®  
* Spiropent®  
* Spasmo-Muscosolvan®
* Ventolase®  
* Ventapulmin®  

 Sport & Fitness 122 mei/juni 2004