Under Pressure
Over anabolen die je bloeddruk opjagen
Door Bart Coumans & Rens van Kleij
Hoi,
Bij een bedrijfskeuring bleek dat ik een veel te hoge bloeddruk had. Ik gebruik op het moment een kuur van Deca en Sustanon en ik weet dat anabolen je bloeddruk kunnen verhogen. Maar wat kan ik hier aan doen? In mijn familie komt het ook voor, m’n broer (die niet gebruikt) heeft ook een hoge bloeddruk.
Mvg, Mike
Beste Mike,
Een goede vraag over anabolengebruik en hoge bloeddruk. Die twee hebben wat met elkaar te maken en kunnen voor de nodige ellende zorgen. Daarom dit keer aandacht er voor. We geven je ook enige achtergrondinformatie hoe het een en ander werkt, zodat je beter begrijpt hoe de anabolen je bloeddruk kunnen beïnvloeden. Ook kijken we naar risico’s van hoge bloeddruk.
In deze rubriek geven we je eerlijke en objectieve informatie over de effecten van diverse middelen. Meestal gaat het om anabolen, omdat die het meest populair zijn. Wat je meestal hoort zijn de succesverhalen en welke positieve werkingen het allemaal heeft. Voor veel bodybuilders die twijfelen over gebruik is het volgens ons noodzakelijk dat ze alle voors en tegens te horen krijgen, zodat men een welbewuste keuze kan maken. Uiteindelijk is men groot genoeg om zelf een beslissing te nemen. Al eerder hebben we daarover geschreven: ‘Kuurtje? Afwegingen bij wel of niet gaan gebruiken’. Dit artikel, en trouwens alle andere artikelen die ooit in de Sport & Fitness zijn verschenen, kun je vinden op onze website www.eigenkracht.nl. Kijk aan de rechterkant bij ‘Publicaties’ en dan bij ‘Sport & Fitness’. Daar vind je al onze artikelen vanaf 1997.
Wat is bloeddruk?
Bloeddruk (ook wel tensie genoemd) is de druk die door het bloed op de bloedvaten wordt uitgeoefend. Die druk wordt gegenereerd door het hart. Wanneer het hart pompt dan wordt met een flinke kracht het bloed uit het hart gestuwd. Daar is de bloeddruk ook het hoogst. De bloeddruk neemt af naarmate het bloed ‘verder’ van het hart komt. De bloeddruk is niet constant, omdat het hart ritmisch pompt. In de actiefase van het hart neemt de bloeddruk toe, je spreekt dan over de systole. Daarna daalt in de rustfase van het hart de bloeddruk, de diastole. Zo heb je twee waarden: de systolische en diastolische bloeddruk of respectievelijk de boven- en onderdruk. Bij een bloeddrukmeting worden beide gemeten en uitgedrukt in mm kwikdruk, afgekort mmHg. Normaal is de bloeddruk rond de 120/80 mmHg wanneer die aan de bovenarm wordt gemeten.
Hoe wordt de bloeddruk gemeten?
De bloeddruk wordt altijd met een manchet gemeten aan de bovenarm. De manchet wordt opgepompt tot boven de systolische bloeddruk en vervolgens loopt de manchet ‘leeg’ en zakt de druk. Traditioneel wordt de bloeddruk bepaald aan de hand van tonen die via een stethoscoop aan de bovenarmslagader te horen zijn. Tegenwoordig zie je steeds meer elektronische bloeddrukmeters die trillingen in de vaten meten (= oscillometrische meetmethode).
Voor bodybuilders en krachtsporters is het van belang naar de breedte van de manchet te kijken. Als je bovenarm in omvang groter is dan 32 cm (en dat heb je al gauw bij bodybuilders) dan zal ook de manchet breder moeten zijn, anders valt de meting onterecht te hoog uit.
Invloeden op je bloeddruk
Je bloeddruk kun je vergelijken met de lucht in je fietsband die daar druk op uitoefent. Iedereen snapt dat als je meer lucht in die band pompt dat de druk op de band groter wordt. Wordt de druk te groot en heb je ergens een zwakke plek dan knapt je band. Met bloeddruk en je vaten is dat precies hetzelfde. Als je vaten meer bloed bevatten (dus meer vulling) dan zal de druk hoger worden. De slagkracht van het hart is een belangrijke factor. Als je bloed krachtiger wordt weggepompt dan stijgt de bloeddruk. Een andere factor is de elasticiteit van je bloedvaten. Als de vaatwanden soepel zijn dan kan de druk beter opgevangen worden. Staan je vaten stijf van de aderverkalking dan is de weerstand tegen de druk groot met als gevolg een hogere bloeddruk. Tot slot speelt de weerstand in de kleinere vaatjes een rol. Deze kleine vaatjes kunnen open (vasodilatatie) of dicht (vasoconstrictie) zijn. Zo gaan bij inspanning de vaten naar de spieren open en die naar je maag-darmstelsel dicht (dat is ook de oorzaak van misselijkheid en overgeven na een paar stevige oefeningetjes).
Hoe regelt je lichaam de bloeddruk?
Een niet te hoge of te lage bloeddruk is van levensbelang voor het functioneren van je lichaam. Je lichaam regelt dat via het zenuwstelsel en via hormonen. Informatie over hoe hoog de bloeddruk is komt van ‘drukmetertjes’ in je aorta en je halsslagaders. Meten die afwijkingen dan regelen de hersenen dat je hartslag wordt aangepast en vaatjes open of dicht gaan. Dit is een vrij snel proces. Daarnaast kan via hormonen je bloeddruk worden bijgesteld. Zo zijn er hormonen die zorgen dat je meer water vasthoudt waardoor de vulling en dus je bloeddruk stijgt. Andere hormonen veranderen je zouthuishouding zodat er meer vocht wordt aangetrokken en daardoor de bloeddruk stijgt. Ook zijn er hormonen die zorgen dat je hart krachtiger slaat of dat vaatjes meer of minder worden dichtgeknepen.
Wanneer is je bloeddruk te hoog?
Je hebt een te hoge bloeddruk als je bovendruk 140 mmHg of hoger is of als de onderdruk 90 mmHg of hoger is. Eén meting zegt niet zo veel, die kan toevallig wat hoog zijn uitgevallen. De bloeddruk moet daarom een paar keer gemeten worden om te zien wat hij gemiddeld doet.
Hoe krijg je een hoge bloeddruk?
Vaak is er geen duidelijke oorzaak te vinden van een hoge bloeddruk. Soms komt het veel in de familie voor. Factoren die de kans op een te hoge bloeddruk vergroten zijn: overgewicht en overmatig gebruik van zout, drop en alcohol. Ook bepaalde veel voorgeschreven medicijnen kunnen je bloeddruk doen stijgen, zoals sommige pijnstillers (o.a. ibuprofen, naproxen en diclofenac), corticosteroïden (prednison). Sporadisch blijkt een nieraandoening de boosdoener te zijn.
Is een hoge bloeddruk erg?
Hoge bloeddruk of hypertensie is geen ziekte, maar is een risicofactor op verschillende ziekten. Je merkt er zelf niks of weinig van. Signalen voor een hoge bloeddruk kunnen zijn: (meer) hoofdpijnen en soms slapeloosheid. Op de wat langere termijn kan het je vaten slopen. Meer kans op hart- en vaatziekten, een beroerte of nierproblemen kunnen het gevolg zijn.
Wat is tegen een hoge bloeddruk te doen?
Dat zal afhangen hoe hoog die is en of er andere risicofactoren in het spel zijn, zoals of je rookt, of je diabetes of een hoog cholesterolgehalte hebt. Bij een licht verhoogde bloeddruk worden de volgende adviezen gegeven: stop met roken, niet teveel alcohol, afvallen als je te zwaar c.q. te vet bent (geldt voor een beetje bodybuilder niet echt), zuinig zijn met zout, drop en kant-en-klaar producten (die bulken meestal van het zout) en voldoende bewegen (moet ook geen onoverkomelijk probleem zijn).
Als dat allemaal niet helpt dan worden medicijnen ingezet. Er zijn verschillende soorten medicijnen. Zo zorgen diuretica (plaspillen) ervoor dat de vulling van het vaatstelsel afneemt, waardoor de druk daalt. Bètablokkers ‘dempen’ het hart waardoor die minder hard pompt en dat zorgt ook voor een drukdaling. Dan zijn er medicijnen die zorgen dat de vaatjes meer opengaan, zoals de ACE-remmers en calcium-antagonisten. Deze laatsten remmen ook het hart wat af.
Wat doen anabolen met je bloeddruk?
Door het gebruik van anabolen kan de bloeddruk stijgen. Dit kan reeds binnen enkele weken na het starten van een kuur gebeuren, vooral bij hogere doseringen. De meer androgene middelen hebben meer nadelige effecten op je bloeddruk. Hoe gebeurt dat? Anabolen stimuleren het beenmerg tot de aanmaak van extra bloedlichaampjes, waardoor de hoeveelheid bloed toeneemt. Het rondpompen van deze extra hoeveelheid bloed gaat gepaard met een hogere bloeddruk, het systeem wordt meer gevuld. Er komt meer druk op het geheel te staan, omdat er een grotere hoeveelheid bloed door dezelfde bloedvaten gepompt moet worden. Door het gebruik van anabolen wordt het natrium-kalium evenwicht in het bloed verstoord, waarbij de hoeveelheid kalium zal dalen. Een evenwicht dat van belang is voor de vochtregulatie in het lichaam. In reactie daarop gaat het lichaam extra vocht vasthouden. Hierdoor wordt de druk op de bloedvaten vergroot en zal de bloeddruk nog meer stijgen. Zware en intensieve training en de spiergroei tijdens een kuur kunnen ook tot een hogere bloeddruk leiden. Uit onderzoek is gebleken dat de bloeddruk bij gebruik niet alleen in rust verhoogd is, maar (logischerwijs) ook tijdens inspanning.
Loop je als krachtsporter meer risico?
Zoals je hebt gelezen heeft beweging in principe een gunstig effect op je bloeddruk. Vooral duursporten worden aangeprezen om het bloeddrukverlagende effect. Uit diverse studies blijkt dat inspanning de bloeddruk met gemiddeld 5-7 mmHg doet dalen. Bij krachtsport is dat ‘slechts’ 3 mmHg. Dit laatste lijkt niet veel voor te stellen. Als je het persoonlijk bekijkt dan klopt dat ook. Maar als iedereen krachtsport zou gaan doen dan heeft het opgeteld voor de totale bevolking wel degelijk een gunstig effect op het aantal hart- en vaatziekten. Daarom wordt naast duursport ook krachtsport geadviseerd bij het tegengaan van een licht tot matig verhoogde bloeddruk.
Bij bodybuilding en krachtsport - zeker wanneer je met zware gewichten traint - komen hoge bloeddrukken nogal eens voor. Denk maar eens aan een zware leg press, waarbij je je 1RM probeert te verbeteren. In onderzoeken waarbij men drukmetertjes in de vaten stopte kwam men tot bloeddrukken van 320/250 mmHg, met uitschieters naar 480/350 mmHg. Over ‘under pressure’ gesproken! Als je gezond bent en geen hoge bloeddruk hebt dan kan het lichaam heel wat hebben.
Valsalva-manoeuvre
Je kunt de druk lager houden door geen persbewegingen te maken. Die persbeweging staat ook wel bekend als de Valsalva-manoeuvre. Hierbij wordt na een inademing de keel dichtgehouden en kracht gezet met je buikspieren, middenrif en je uitademhalingsspieren. Hierdoor neemt de druk in borst en buik fors toe. Door de hoge druk in de borstkas kan het bloed niet (goed) terugstromen naar het hart en daardoor zwellen de vaten buiten borst- en buikstreek op. Kijk maar eens naar de aderzwellingen op iemands hoofd bij een loodzware deadlift die nog even vast wordt gehouden. Het hart wordt daardoor minder gevuld, omdat de aanvoer stokt en daardoor kan het hart niet veel bloed meer uitpompen en daalt in eerste instantie de druk in de aorta. Het lichaam neemt meteen maatregelen om die drukverlaging tegen te gaan door het hart op te jagen, waardoor de bloeddruk stijgt. Als daarna weer normaal geademd wordt stroomt al het ‘opgekropte’ bloed weer richting hart en dat zorgt voor een flinke belasting van hart en vaten. Het nut van persen trouwens is om een hoge druk te creëren die de wervelkolom (vooral de lagere lendenwervels) ontlast. Iets wat een riem ook doet. Nu is druk in de buik aan te bevelen, maar dat kan ook zonder druk in de borst. Daarom is het advies om tijdens het opbouwen van spanning gewoon uit te ademen. Adem niet te diep in en hou je adem niet vast, maar blaas je stoom af! Het kan een verschil van meer dan 100 mmHg uitmaken, zowel voor de boven- als de onderdruk! Het blijkt wel dat bodybuilders – doordat ze gewend zijn hogere bloeddrukken te weerstaan – een lagere bloeddruk hebben bij een zelfde relatief (%RM) gewicht in vergelijking met ongetrainden.
Meer druk bij gebruik
Een ander verhaal wordt het wanneer je gebruikt, zeker wanneer dat langdurig is. Want niet alleen in rust kan je bloeddruk stijgen (gebeurt dus niet altijd), maar ook bij inspanning kan de druk hoger zijn. Ook nadat je kuur is afgelopen kan het herstel van je bloeddrukwaarden enkele weken duren. Wat de exacte effecten op lange termijn zijn is niet duidelijk. Ook omdat bij gebruik andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten ongunstig zijn. Uit onderzoek is gebleken dat ex-anabolen gebruikers een licht verhoogde bloeddruk houden ten opzichte van een vergelijkbare groep die nooit gebruikt heeft. Heb je van jezelf een hogere bloeddruk of komt het in je familie veel voor dan is het (laten) controleren ervan geen overbodige luxe. Nog verstandiger is van gebruik af te zien.