Insuline……het meest anabole hormoon?
Door Bart Coumans en Rens van Kleij
Beste NeCeDo,
Ik wil graag weten wat insuline voor effect heeft. Ik train al enkele jaren en gebruik regelmatig anabolen en af en toe groeihormoon, maar je blijft toch zoeken naar mogelijkheden om te
groeien. Je hoort wel eens dat insuline gebruikt wordt om meer spiermassa te krijgen. Het schijnt dat insuline het meest anabole hormoon is. Kunnen jullie me vertellen of en hoe het werkt en in
welke doseringen je het moet gebruiken?
Groet,
P-J.
Beste P.J.,
Bedankt voor je vraag. Er bereiken ons wel vaker berichten dat insuline in het bodybuilding gebruikt wordt om extra spiermassa te verkrijgen. Ook in medisch wetenschappelijke tijdschriften verschijnen af en toe artikelen over het gebruik van insuline door bodybuilders. Door velen wordt inderdaad gezegd dat insuline het meest anabole hormoon is. Maar er zijn nogal wat misverstanden over de anabole mogelijkheden van insuline. Wel kun je door insuline wat betreft je gezondheid acuut in de problemen komen. We zullen daarom in dit artikel eens uitgebreid ingaan op de diverse effecten van insuline.
Alvleesklier produceert insuline
Het hormoon insuline wordt gemaakt in de alvleesklier (pancreas). De alvleesklier ligt onder en achter de maag. Naast sappen voor de spijsvertering maakt de alvleesklier ook hormonen. Dit gebeurt in de eilandjes van Langerhans. Hier wordt in de zogeheten b-(bèta)cellen het hormoon insuline gemaakt, terwijl in de a-(alfa)cellen glucagon wordt gemaakt. Insuline en glucagon zijn elkaars tegenpolen. Insuline zorgt ervoor dat de glucosewaarde van het bloed omlaag gaat, terwijl glucagon juist de glucosewaarde doet stijgen. Andere hormonen die voor een stijging van de bloedglucosewaarde kunnen zorgen zijn adrenaline, cortisol en groeihormoon. Insuline is dus het enige hormoon dat de bloedsuikers naar beneden krijgt.
Functies insuline
Naast de effecten op de bloedglucosewaarde heeft insuline meerdere functies. Insuline speelt een belangrijke rol in het koolhydraat-, eiwit- en vetmetabolisme. De belangrijkste doelorganen van insuline zijn de lever, spieren en vetweefsel. Insuline heeft zowel anabole als antikatabole effecten, oftewel het bevordert de opbouw én het remt de afbraak (zie tabel). De verschillende effecten die in de tabel genoemd worden zijn wel afhankelijk van aanwezige insulineconcentraties in het bloed.
Insuline op IOC-dopinglijst
Sinds 1998 staat insuline op de IOC-dopinglijst. Dit gebeurde nadat geruchten de ronde deden dat tijdens de Winterspelen in Nagano insuline gebruikt zou kunnen zijn. Alleen sporters met type 1 diabetes (suikerziekte) mogen insuline gebruiken, maar hebben daarvoor wel een medisch attest (verklaring) nodig. Net als voor groeihormoon bestaat er tot op heden (nog) geen waterdichte dopingtest voor insuline. Momenteel wordt er wereldwijd aan een nieuwe dopinglijst gewerkt. Daarbij wordt de IOC-dopinglijst tegen het licht gehouden. De insteek wordt om alleen die middelen erop te zetten die én schadelijk zijn voor de gezondheid én waarvan bewezen is dat ze prestatiebevorderend zijn. Voor insuline is niet duidelijk of het op de lijst blijft staan, omdat vele deskundigen niet overtuigd zijn of insuline wel prestatiebevorderend werkt. Over de mogelijke gezondheidsschade zijn de experts het trouwens wel grondig met elkaar eens.
Insulinegebruik bij bodybuilders
Het is niet echt bekend in welke mate insuline wordt gebruikt door bodybuilders of door andere sporters. De gegevens die er over bestaan geven aan dat het niet echt zeldzaam is. In de meeste gevallen worden al anabolen en groeihormoon gebruikt voordat men overgaat tot het gebruik van insuline. Er bestaan verschillende schema's voor insulinegebruik, variërend van 2 maal daags een injectie tot 1 maal per dag een half uur na de training. De insuline-injecties worden gecombineerd met het nemen van koolhydraatrijke voedingsmiddelen. Informatie over gebruik gaat veelal via-via. De insuline wordt verkregen via de zwarte markt, van vrienden die diabeet (suikerpatiënt) zijn of soms zelfs (illegaal) via apotheken.
Geclaimd effect
De vraag is natuurlijk of insuline wel die effecten heeft die geclaimd worden. Als je de tabel bekijkt met de functies die insuline heeft dan lijkt het alsof het een soort wondermiddel is (zie helemaal onder). Heel veel anabole effecten en verschillende antikatabole effecten. Het punt is of insuline wel de beperkende factor is en of extra insuline tot grotere effecten zal leiden. Het is bijvoorbeeld ook niet zo dat diabeten, die zich dagelijks 2-4 injecties insuline toedienen, flinke spiermassa's opbouwen ook al doen ze intensief aan krachttraining. Er is momenteel nauwelijks wetenschappelijk bewijs dat insulinetoediening zou zorgen voor extra spiermassa. Door groeihormoon en insuline te combineren hopen sommige bodybuilders de productie en opname van eiwitten te stimuleren. Omdat insuline in combinatie met groeihormoon en/of met anabolen wordt gebruikt is moeilijk te bepalen wat tot een eventueel spieropbouwende effect heeft geleid.
Hypo(glycemie)
Het gebruik van insuline kent een aantal risico's. Het grootste risico is een ernstige hypoglycemie (afgekort een hypo). Een hypoglycemie is een te lage bloedglucosewaarde. Omdat de hersenen (en zenuwweefsel in het algemeen) alleen glucose als brandstof gebruiken leidt een lage bloedglucosewaarde tot grote problemen. De hersenen gaan minder functioneren. Je wordt wazig, duizelig, verward en/of je krijgt concentratiestoornissen. Door afgifte van hormonen die de bloedglucosewaarde kunnen verhogen, met name adrenaline, tracht het lichaam de hypoglycemie tegen te gaan. Hierdoor krijg je een bleek gezicht, word je trillerig, moe en sommigen zelfs agressief. In het ergste geval raak je bewusteloos (coma) en kan het tot een hersenbeschadiging en in uitzonderlijke gevallen tot zelfs de dood leiden. Een hypoglycemie kan snel optreden en kan dus een acuut probleem vormen.
Insuline effectiever door sport en training
Er is een aantal situaties waardoor de kans op een hypo vele malen groter is. Insuline wordt onderhuids ingespoten en wordt vandaar
geleidelijk in het bloed opgenomen. De snelheid waarmee insuline in het bloed terecht komt is onder meer afhankelijk van de plek waar gespoten wordt. In je arm wordt het sneller opgenomen dan
bijvoorbeeld in je bil of bovenbeen. Daarnaast leidt sportbeoefening tot een snellere en betere werking van insuline. Sneller, omdat de doorbloeding van de huid (en ook de plek waar ingespoten
is) bij sport toeneemt. Hierdoor komt de insuline sneller in de bloedbaan. Beter, omdat lichaamsbeweging leidt tot een grotere insulinegevoeligheid. Dat wil zeggen dat dezelfde hoeveelheid insuline
een groter effect geeft. Niet voor niks verminderen diabeten hun insulinedosis als ze intensief gaan sporten en zorgen ze dat ze (vooraf) voldoende koolhydraten binnenkrijgen. Omdat de
insulinegevoeligheid tot zo'n 2 uur na het sporten verhoogd is is het advies om juist dan koolhydraten te nemen, waardoor de insulineconcentratie in het bloed op natuurlijke wijze wordt verhoogd
zonder in de problemen te komen. Voor intensief sportende diabeten is het trouwens geen sinecure om zonder problemen de bloedglucosewaarden in het gareel te houden. Hiervoor dient regelmatig het
bloed gecontroleerd te worden (dit gebeurt middels zelfcontrole).
In de loop der jaren is ook de insuline verbeterd. Werd de insuline voorheen verkregen uit varkens en runderen, tegenwoordig wordt met moderne recombinanttechnieken zuivere, menselijk insuline
verkregen. Hiervan bestaan verschillende (langzame en snelle) typen. Inmiddels heeft men 2 aminozuren in het de normale molecuul insuline omgedraaid. Dit nieuwe type insuline (Lyspro) heeft als
eigenschap dat het zeer snel in het bloed wordt opgenomen. Kortom, er bestaan verschillende typen insuline die qua opnamesnelheid grote verschillen kunnen vertonen.
Het mag duidelijk zijn dat al deze hierboven genoemde invloeden de opnamesnelheid en dus de effecten van insuline in het lichaam behoorlijk kunnen beïnvloeden. Hiermee wordt het risico op
onverwachte en ernstige hypo´s sterk vergroot. Het vereist veel kennis en ervaring om dit zonder problemen te doen.
Praktijkgevallen
Dat hetgeen hiervoor beschreven is ook in de praktijk voorkomt mag blijken uit diverse artikelen uit de medische literatuur waarbij bodybuilders op de SpoedEisende Hulp (SEH-afdeling) of zelfs op de intensive care terecht kwamen vanwege ernstige hypoglycemiën. In Duitsland raakte een bodybuilder dusdanig van de kaart, nadat hij een forse hoeveelheid insuline had ingespoten voorafgaand aan een wedstrijd, dat de snel ter plaatse zijnde artsen de man niet uit zijn hypoglycemisch coma konden krijgen. Pas in het ziekenhuis en met behulp van een infuus met glucose én glucagon lukte het de artsen uiteindelijk. Met een Britse bodybuilder liep het slechter af. Hij had een grote dosis insuline rechtstreeks in zijn ader gespoten en had hierdoor gedurende een langere periode een zware hypo. Hij hield er ernstig hersenletsel aan over. Het zijn slechts enkele gevallen, maar mogelijk is het het spreekwoordelijke topje van de ijsberg.
Andere risico's
Insuline is alleen via injecties toe te dienen. Aan injecteren zijn altijd risico's verbonden, zoals infecties en weefselbeschadigingen. Niet voor niks is injecteren een medische handeling. Insuline-afhankelijke diabeten gebruiken vaak een insulinepen. Dit is een spuit gecombineerd met een reservoir insuline. Voor diabeten werkt dit in de praktijk veel makkelijker, omdat je een flinke hoeveelheid insuline bij je hebt en het is meteen via doseringsmechanismen te gebruiken. Wanneer het door minder deskundigen wordt gebruikt en ook onderling gedeeld wordt bestaat er een risico op bloedoverdraagbare ziekten, zoals hepatitis B, C en aids. Gezien het feit dat bodybuilders niet zelden de insuline en de injectiespullen via diabeten verkrijgen is die infectiekans dus mogelijk groter.
Insuline……het meest anabole hormoon?
Insuline is een belangrijk anabool hormoon en het heeft vele functies in het metabolisme. Die ´reputatie´ van meeste anabole hormoon is waarschijnlijk te danken aan de hoeveelheid effecten, maar zeker niet aan de mate van spieropbouwend effect. Waar je als bodybuilder vooral in geïnteresseerd bent is extra spieropbouw en dat valt met insuline dus tegen. Nog belangrijkere overwegingen zijn de mogelijke en zelfs levensgevaarlijke effecten die insuline met zich mee kunnen brengen. Bovendien, met een matige hypoglycemie kun je een goede performance 'on stage' wel vergeten.
Functies van insuline op lever, spieren en vetweefsel
Lever
- bevordert aanmaak van glycogeen (= opslagvorm van glucose in cellen)
- bevordert eiwitsynthese
- bevordert synthese van triglyceriden
- remt afbraak van glycogeen
- remt de aanmaak van glucose
- remt de aanmaak van ketonen (= zure afbraakproducten van vet)
Spieren
- bevordert de opname van glucose
- bevordert de aanmaak van glycogeen
- bevordert de opname van aminozuren
- bevordert de aanmaak van eiwitten
- remt de eiwitafbraak
- remt de afgifte van aminozuren
Vetweefsel
- bevordert de opname van glucose
- bevordert de aanmaak van lipoproteïnelipase
- bevordert de aanmaak en opslag van triglyceriden
- remt de vetafbraak