Dopingcontrole. Meneer aan de deur: "Ik wil uw plas!"

Door Aad Zoeteman

De IFBB (International Federation of Body Builders) heeft dit jaar eindelijk bereikt waar ze zich jaren voor heeft ingespannen: Bodybuilding zal in het jaar 2000 voor het eerst een olympische sport zijn. Een uitstekende kans om te laten zien dat bodybuilden wel degelijk een echte sport is, het imago van de sport eens flink op te poetsen en om te proberen meer jonge ijzervreters (m/v) het wedstrijdpodium op te krijgen. Meedoen met de grote sporten betekent echter ook je aan de regels van de grote sporten houden: dit houdt onder andere in dat de atleten die meedoen aan de Spelen zich ook zullen moeten onderwerpen aan dopingcontroles. Hiervoor hanteert de NBBF het dopingreglement van de Koninklijke Nederlandsche Krachtsport Bond (KNKB: vanaf 1-1-1999 wordt het trouwens de Koninklijke Nederlandse Krachtsport en Fitness Federatie), waar de NBBF onder valt. Hoe gaat dat precies in z'n werk? Wat kan je verwachten? Waar moet je op rekenen? Welke verplichtingen heb je als sporter? Welke rechten?

Wie kan gecontroleerd worden?

Allereerst is het zo dat je alleen gecontroleerd kan worden als je lid bent van een sportbond - in dit geval de NBBF (Nederlandse Body Building Federatie) - en/of actief deelneemt aan wedstrijden. In het bodybuilden hebben we het dan maar over een hele kleine groep mannen en vrouwen; het merendeel van de mensen die in sportscholen te vinden zijn, draaien immers geen wedstrijden en zijn geen lid van de bond. Wanneer je tot deze groep behoort, heb je dus niets te vrezen van dopingcontrole-'officials' of 'vliegende brigades'. Wanneer je wel aan wedstrijden meedoet of van plan bent het wedstrijdcircuit in te gaan (misschien wel gemotiveerd door de Olympische gedachte), zul je er dus rekening mee moeten houden dat je vroeg of laat geselecteerd kan worden om een dopingcontrole te ondergaan.

Wanneer kun je gecontroleerd worden?

Er zijn verschillende periodes waarin je gecontroleerd kan worden. Allereerst is er de mogelijkheid dat je bij deelname aan een wedstrijd geselecteerd wordt voor een controle. Daarnaast kun je ook buiten de wedstrijd(en) het hele jaar bij onder auspiciën van de bond georganiseerde trainingen ('out of competition') gecontroleerd worden. Wat betreft het tijdstip waarop de controle kan plaatsvinden is het zo dat dit in de regel na een wedstrijd of een training gebeurt.

Waar vindt de controle plaats?

Aangezien er na afloop van een training of wedstrijd gecontroleerd wordt, vindt de controle ook plaats op die locatie.

De dopingcontrole, stap voor stap

1. Oproep voor dopingcontrole

Bij een wedstrijd- of een 'out of competition'-controle wordt je schriftelijk of mondeling op de hoogte gesteld van het feit dat je geselecteerd bent voor een dopingcontrole. Een mondelinge oproep moet schriftelijk bevestigd worden.

2. Registratie en identificatie in het dopingcontrolestation

Bij wedstrijden dien je je zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk op de tijd die vermeld staat op het dopingcontroleformulier te melden bij het dopingcontrolestation. Je mag eventueel vergezeld worden door één begeleider. Bij out-of-competitioncontroles moet je je zo spoedig mogelijk naar het dopingcontrolestation begeven. Je wordt verzocht je te identificeren en je krijgt een toelichting over de te volgen procedure.

3. Keuze flesjes

Je moet twee identiek genummerde flesjes uitkiezen; op het ene flesje staat een "A" voor het nummer, op het andere flesje een "B".

4. Keuze opvangbeker

Wanneer je klaar bent om een urinemonster te produceren, word je gevraagd een opvangbeker te kiezen. Deze bekers behoren ieder apart ingepakt te zijn.

5. Plassen onder toezicht

Onder direct toezicht van de dopingcontrole-official dien je in de opvangbeker een urinemonster te produceren. Hiervoor is een minimum hoeveelheid vereist van 70 milliliter.

6. Verdelen van de urine

Ongeveer 2/3 van de inhoud van de opvangbeker wordt in het "A"-flesje gegoten en de rest in het "B"-flesje. Er dient een klein beetje urine in de opvangbeker achter te blijven zodat de zuurgraad (pH) en het soortelijk gewicht (SG) van de urine gemeten kunnen worden.

7. Sluiten en verzegelen van de flesjes

Jij of de dopingcontrole-official sluit de flesjes en wanneer je goed hebt gecontroleerd of ze goed gesloten zijn en de juiste codes zijn gebruikt, worden de flesjes verpakt en verzegeld. Hierna krijg je de gelegenheid om te controleren of de codenummers van de flesjes overeenkomen met die op de dopingcontroleformulieren en in het register, of de zegelnummers correct zijn genoteerd en of de verpakking deugdelijk is verzegeld.

8. Meting zuurgraad (pH) en soortelijk gewicht (SG)

De zuurgraad en het soortelijk gewicht van de urine worden met behulp van de resterende urine in de opvangbeker gemeten. Deze meting dient om er zeker van te zijn dat de urine in goede staat verkeert om geanalyseerd te worden. De zuurgraad behoort groter of gelijk aan 5 en kleiner of gelijk aan 7 te zijn en het soortelijk gewicht 1.010 of hoger. De meetresultaten worden op het dopingcontroleformulier vermeld. Als één van beide niet voldoet aan de vereisten wordt om een nieuw urinemonster verzocht.

9. Ondertekenen van het dopingcontroleformulier

Door ondertekening van het dopingcontroleformulier geef je te kennen, dat zich tijdens de procedure geen onregelmatigheden hebben voorgedaan en dat je instemt met de overdracht van het eigendom van de urinemonsters. Eventuele onregelmatigheden dienen op de daartoe bestemde plaats te worden vermeld op het formulier. Nadat ook de dopingcontrole-official de dopingcontroleformulieren heeft ondertekend krijg je een kopie en is dat het einde van de dopingcontrole voor jou.

Anabole middelen

Anabole middelen waaronder het gehele assortiment van anabole steroïden maar ook clenbuterol worden niet toegestaan. Deca, primo, oxy, testo, stromba, spiro, dianabol . . . het komt je op een positieve uitslag te staan. Het spieropbouwende effect van de middelen valt niet te rijmen met de 'Fair Play' gedachte. Daarnaast zijn de bijwerkingen (agressie, acne, leverfunctiestoornissen, hart- en vaatklachten) verre van wenselijk. Sommige wiskundebollen willen nog wel eens aan de hand van halfwaardetijden van diverse anabolica een tactisch dopingplan in elkaar zetten om toch te gebruiken én negatief uit de bus te komen. Je zal echter niet de eerste zijn die in zijn vetreserves (die er immers voor de wedstrijd af moeten) nog sporen van anabolica-gebruik met zich meedraagt of een misrekening maakt in bijvoorbeeld de huidige stand van zaken voor wat betreft analyse-mogelijkheden. Anabole steroïden zijn waarschijnlijk het bekendste dopingmiddel. Minder bekend is dat ook DHEA en androstenedione vallen in de categorie anabole middelen. Deze middelen gaan nog wel eens als voedingssupplement over de toonbank. Als niets vermoedende (?!?) sporter kom je echter bedrogen uit. In de ogen van het IOC is het een volwaardig dopingmiddel.

Diuretica

De 'plaspillen' vormen de vierde groep van verboden stoffen. Diuretica worden bij sporten met gewichtsklassen nog wel eens gebruikt om in een gunstigere gewichtsklasse uit te kunnen komen. In de bodybuildingsport wil een onverlaat nog wel eens diuretica gebruiken, voor een extra harde fysiek. Een 'risky business' daar het vochtverlies kan leiden tot spontane spierkrampen, warmtestuwing, angstgevoelens en paniekaanvallen. Lasix ®, Aldactone ®, Edecrin ®, Hygroton ® . . en postief ben je.

Peptide en glycoproteïne hormonen en analoga

Een hele mond vol om de groep van de stuurhormonen te beschrijven. In deze groep vallen HCG (Humaan Chorion Gonadotrofine) ACTH (Corticotropine) Groeihormoon (hGH, somatotropine) en EPO (Erythropoëtine).
HCG (Pregnyl ® Profasi ®) stimuleert de lichaamseigen (endogene) testosteronproductie en wordt nog veel te vaak (volkomen zinloos overigens) gebruikt als 'opstarter' aan of tegen het einde van een anabolenkuur. ACTH stimuleert de lichaamseigen aanmaak van corticosteroïden in de bijnierschors wat op zijn beurt weer leidt tot een onderdrukking van pijn.
Groeihormoon geniet in de bodybuildingsport een veel grotere bekendheid. Humatrope ®, Genotropin ® . . . het beïnvloedt de stofwisseling, botgroei en spiergroei. Abnormale skeletgroei, gewrichtsaandoeningen, symptomen van suikerziekte zijn de bekendste effecten die niet zijn gewenst en om die reden worden geschaard onder de bijwerkingen.
EPO de moderne vorm van bloeddoping, zorgt voor een toename van de zuurstoftransport mogelijkheid door het bloed. Dit maakt het met name voor duursporters interessant. Bodybuilders behoeven geen enkel voordeel van EPO te verwachten. Dat je bloed er zo dik als stroop van kan worden met alle bijkomstige risico's, vormde voor het IOC te meer een reden om het gebruik ervan te verbieden.
Het gebruik van deze HCG, ACTH, Groeihormoon en EPO wordt door het IOC gelijk gesteld aan het gebruik van lichaamsvreemde stoffen . . . positief.

Verboden methoden

Naast de hierboven vermelde stoffen zijn er ook enkele methoden die volgens het IOC niet door de beugel kunnen, te weten: bloeddoping en diverse vormen van manipulatie. Middels bloeddoping, het systematisch aftappen en toedienen van bloed, kan een toename van het zuurstoftransporterend vermogen bewerkstelligd worden. Bij duursporters zou dit kunnen leiden tot betere prestaties. Deze risicovolle onderneming is vandaag de dag, zeker met de intrede van EPO, een min of meer ouderwetse dopingmethode geworden. Met farmacologische, fysische en chemische manipulatie wordt eigenlijk bedoeld: rotzooien met de dopingcontrole. De urine van een vriend inleveren (die moet dan natuurlijk wel clean zijn), dopinggebruik maskeren door andere middelen te gebruiken (Probenicide, diuretica), middels catheterisatie schone urine in je blaas aanbrengen (auw!) . . . het levert je een positieve uitslag op.

Restrictiemiddelen

Voluit 'Groepen van middelen die aan restricties gebonden zijn'. Dit zijn enerzijds groepen van middelen waarbij aan de internationale sportfederaties of verantwoordelijke autoriteiten wordt overgelaten of ze het gebruik ervan verbieden. Dit gaat op voor alcohol, marihuana en ß-receptorblokkerende stoffen (bètablokkers). Anderzijds betreft dit groepen van middelen waarvan het gebruik alleen middels een beperkt aantal methoden is toegestaan wanneer het voor aanvang van de wedstrijd schriftelijk wordt gemeld. Dit betreft het gebruik van lokale anaesthetica en corticosteroïden. Lokale anaesthetica, in de volksmond bekend als pijnstillers, mogen per injectie alleen voor lokaalgebruik worden toegediend wanneer het medisch verantwoord is. Het gebruik van corticosteroïden, ontstekingremmers, is alleen toegestaan bij lokaal gebruik voor oren, ogen en huid, bij astmatische aandoeningen en allergie door middel van inhalatie en door middel van lokale of intra-articulaire injecties.

Tot slot

Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Je weet nu wat er op de dopinglijst staat en waar dus op gecontroleerd wordt. Vergeet echter niet dat, met uitzondering van enkele methoden, het hier gaat om stoffen. Deze stoffen kunnen verwerkt zijn in producten die je op het eerste gezicht niet als dopingmiddel zal aanmerken. Denk aan bijvoorbeeld koffie, cola en bepaalde hoestsiropen. Ook voedingssupplementen, geneeskrachtige kruiden en natuurlijke/homeopathische middelen kunnen stoffen bevatten die op de dopinglijst staan. Wat voedingssupplementen betreft, kwamen reeds DHEA en androstenedione ter sprake die nog wel eens als zodanig verkocht worden. Echter ook efedrine en coffeïne worden regelmatig in voedingssupplementen (zoals Fatburners) aangetroffen. In geval van twijfel goed de ingrediënten op het etiket nalezen of . . . even met het NeCeDo bellen.