Supplementen kunnen voedingsmiddelen niet vervangen

Voor iedereen die een goede fysiek wil opbouwen is voeding net zo belangrijk als training. Daarvan is elke serieuze bodybuilder of fitnessfanaat doordrongen. Maar toch zit het voedingsbeleid van veel krachtsporters niet goed in elkaar. Het leunt teveel op supplementen. Het lijkt wel anorexia suppletica.

Lang geleden, toen er nog geen supplementen of dopingmiddelen bestonden, waren er al mannen met een indrukwekkende fysiek. Eén van hen was de Duitse gewichtheffer en strongman Arthur Saxon (1878-1926), die optrad in circussen maar ook bestsellers schreef over krachttraining. Saxon was ervan overtuigd dat training meer vruchten afwierp door een dieet met veel eerlijke voedingsmiddelen, zoals eieren, vlees, vis, melk, groenten en fruit. In grote lijnen zie je die aanpak terug bij eigenlijk alle grote namen uit bodybuilding en krachtsport. Van Charles Atlas tot Jack LaLanne, van Arnold Schwarzenegger tot Franco Columbu en van Vince Gironda tot Mike Mentzer – allemaal propageerden ze een dieet dat was opgebouwd rond eenvoudige, eerlijke en nauwelijks bewerkte voedingsmiddelen. Met industriële voedingsmiddelen uit pakjes en zakjes hoefde je bij hen niet aan te komen.

Te zwaar leunen op supplementen

Het dieet van veel bodybuilders/fitnessers anno nu kan niet tippen aan dat van hun illustere voorgangers uit het verleden. Dat werd in augustus van dit jaar nog eens pijnlijk duidelijk, toen de Amerikaanse psycholoog Richard Achiro op het jaarlijkse congres van de  American Psychological Association in Toronto, de resultaten van zijn onderzoek presenteerde. Achiro had bijna tweehonderd bodybuilders en fitnessfanaten van 18 tot 65 jaar ondervraagd, en ontdekt dat veel van hen een voedingspatroon hadden waarvoor Arthur Saxon, Charles Atlas en Jack Lalanne zich in hun graf zouden omdraaien. De eerlijke en volwaardige voedingsmiddelen waren niet langer de belangrijkste bouwstenen van het dieet, maar hadden plaats gemaakt voor sportsupplementen in de vorm van repen, shakes, poeders, capsules, tabletten en drankjes.

De mannen die Achiro had bestudeerd trainden met gewichten, en streefden naar een geripte en  gespierde fysiek. Veel van hen waren supplementen gaan gebruiken om het effect van hun workouts te vergroten, en bij veertig procent van de bodybuilders was dat supplementengebruik in de loop der  jaren almaar groter geworden. Had er in hun keukenkastje aanvankelijk alleen een potje multivitamines en een bus whey gestaan, nu was dat uitgegroeid tot een meterslange rij van producten. Die mannen waren zoveel supplementen gaan gebruiken dat ze één of meer gewone maaltijden hadden vervangen door supplementen.

Sommige bodybuilders die Achiro had bestudeerd vroegen zichzelf wel eens af of ze nog wel gezond bezig waren, een aantal had wel eens van hun arts een stevige reprimande gekregen en waren zelfs mannen die door hun overenthousiast gebruik van supplementen last van hun lever hadden gekregen. Dat was waarschijnlijk het gevolg van ‘foute’ supplementen, waarin fabrikanten gevaarlijke stoffen of extracten hadden verwerkt.

Natuurlijk is met een heleboel supplementen niets mis. In combinatie met een goed dieet en solide training kunnen goede supplementen er inderdaad voor zorgen dat krachtsporters meer progressie maken. Maar zelfs de allerbeste supplementen kunnen volwaardige voeding niet vervangen. Waarschijnlijk kennen voedingswetenschappers nog niet de helft van alle stoffen in voedingsmiddelen die ons helpen gezond te blijven, en nog minder is bekend over wat nou precies de optimale hoeveelheden zijn die we nodig hebben om zo gezond mogelijk te blijven. Hoe goed ze ook hun best doen, supplementenmakers kunnen geen producten maken die volwaardige voedingsmiddelen vervangen. Supplementen zijn per definitie aanvullingen van je voeding, geen vervangers. 

Anorexia suppletica

Dat allemaal had er echter niet voor gezorgd dat de bodybuilders anders waren gaan eten. Het gebruik van supplementen was, in ieder geval bij een aantal bodybuilders, zo dwangmatig geworden dat Achiro concludeerde dat er sprake was van een nieuwe eetstoornis. Je zou hem anorexia suppletica kunnen noemen. De bodybuilders waren bezeten van een fanatisme dat doet denken aan de ver doorgevoerde  manier waarop bijvoorbeeld sommige veganisten omgaan met hun voeding, en soms zelfs weigeren om iets te eten uit een pan waarin ook wel eens een stukje vlees heeft gelegen. Of de krampachtige manier waarop sommige mensen gluten of zuivel uit hun voeding weren, zonder dat ze een allergie voor gluten of melk hebben.

Achiro maakt zich vooral zorgen over de door hem bestudeerde bodybuilders en hun gezondheid op de langere termijn. Hij is bang dat de vervanging van vlees, groenten en fruit door mengsels van snel opneembare koolhydraten, aminozuren en allerlei exotische verbindingen de kans op klachten en ziekten verhoogt. Wanneer de gezondheid wordt ondermijnd, komen uiteraard ook de doelen die je wilt bereiken zwaar op de tocht te staan.

Compensatiegedrag

Supplementen hebben dankzij een slimme marketingstrategie een magisch aura. Supplementenmakers zijn ware meesters in het creëren van het gevoel dat het gebruik van hun producten je precies dat beetje voedingsstoffen geeft waardoor je een niveau hoger kunt presteren. Daarom blijkt steevast uit studies onder supplementengebruikers dat zij zich gezonder en fitter voelen dan niet-gebruikers, ook als ze dat objectief gezien niet zijn. En dat valse gevoel kan averechtse gevolgen hebben, weten we dankzij psychologisch onderzoek.

Zo’n vijf jaar geleden deden psychologen van de National Sun Yat-Sen University in Taiwan bijvoorbeeld een experiment waarbij ze proefpersonen een pil zonder actieve stoffen gaven. De onderzoekers vertelden de helft van de proefpersonen dat die pil een uitgekiende mix van vitamines en mineralen bevatte, en vertelden de andere helft dat er helemaal niets in de pil zat.

Daarna boden de onderzoekers de proefpersonen een maaltijd aan. Ze konden kiezen tussen een gezonde maaltijd met eerlijke voedingsmiddelen, of een buffet met allerlei ongezonde snacks met schrikbarend veel suikers en slechte vetten. Het experiment draaide om de keuze die de proefpersonen maakten. Kozen ze voor de gezonde maaltijd? Of voor de snacks? De onderzoekers ontdekten dat de proefpersonen die dachten dat ze een multivitamine hadden geslikt vaker kozen voor de snacks dan de proefpersonen die dachten ze een neppil hadden gekregen.

In een ander, maar soortgelijk experiment lieten de onderzoekers hun proefpersonen, nadat ze hun pillen had geslikt, een stukje lopen. Hoe lang de proefpersonen liepen mochten ze zelf bepalen.  En inderdaad, de proefpersonen die dachten dat ze vitamines en mineralen hadden geslikt liepen minder ver dan de proefpersonen die dachten dat ze een neppil hadden gekregen.

Supplementen verleiden tot compensatiegedrag, concludeerden de Taiwanezen. Supplementen kunnen sporters een vals gevoel van fitheid en gezondheid geven, en verminderen daardoor de motivatie om gezond te eten en hard te trainen. We hoeven je niet uit te leggen hoe funest dat geniepige mechanisme kan uitpakken voor krachtsporters die het uiterste uit zichzelf willen halen.

Tekst: Eigenkracht.nl